Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocukluk çağında başlayan ve dikkat, odaklanma, dürtü kontrolü ve hiperaktivite ile ilgili sorunlara yol açan nörogelişimsel bir bozukluktur. DEHB, bireyin akademik başarısını, sosyal ilişkilerini ve günlük yaşam becerilerini etkileyebilir. Bu nedenle, erken tanı ve uygun destek eğitimi büyük önem taşır.
DEHB Belirtileri Nelerdir?
DEHB genellikle üç temel belirti grubuyla kendini gösterir: dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik.
1. Dikkat Eksikliği Belirtileri
✔ Detaylara dikkat etmekte zorlanma ve sık hata yapma
✔ Uzun süre odaklanamama, sık sık dikkatin dağılması
✔ Görev ve aktiviteleri tamamlamada zorluk yaşama
✔ Eşyaları sık kaybetme, düzensizlik
✔ Verilen talimatları takip edememe
2. Hiperaktivite Belirtileri
✔ Sürekli hareket halinde olma, yerinde duramama
✔ Uygun olmayan yerlerde aşırı hareket etme
✔ Sessizce oyun oynama veya bir etkinlik yapmada zorluk yaşama
✔ Sürekli konuşma, sırasını bekleyememe
✔ Oturduğu yerden sık sık kalkma ihtiyacı duyma
3. Dürtüsellik Belirtileri
✔ Karşısındaki kişinin sözünü kesme, sırasını bekleyememe
✔ Sabırsızlık, anlık kararlar alma ve düşünmeden hareket etme
✔ Kuralları göz ardı etme veya anlamakta zorluk çekme
✔ Riskli davranışlarda bulunma
DEHB Tanısı Nasıl Konulur?
DEHB’nin kesin tanısı, sadece gözlemlere dayanarak konulamaz. Tanı sürecinde, psikolojik testler ve çocuk değerlendirme ölçekleri kullanılır. Uzmanlar, ebeveyn ve öğretmen gözlemlerini de dikkate alarak teşhisi doğrular.
📌 Tanı sürecinde kullanılan testler:
✔ MOXO Dikkat Testi – Dikkat, zamanlama ve dürtüsellik seviyesini ölçer.
✔ Conners Derecelendirme Ölçeği – Ebeveynler ve öğretmenler tarafından doldurularak çocuğun günlük hayattaki davranışlarını değerlendirir.
✔ Stroop Testi – Dürtü kontrolünü ve dikkat becerilerini ölçer.
✔ D2 Dikkat Testi – İşlem hızı, dikkat süresi ve hata yapma eğilimini değerlendirir.
DEHB Tedavi ve Destek Eğitim Yöntemleri
DEHB yönetiminde en etkili yöntem, bireye özel destek eğitimleri ve uygun tedavi planlarının uygulanmasıdır.
1. Eğitimsel Destek ve Davranış Terapileri
🔹 Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP): Çocuğun akademik ve sosyal gelişimine uygun özel bir plan hazırlanır.
🔹 Davranışçı Terapiler: Olumlu davranışları artırmaya yönelik ödüllendirme ve teşvik yöntemleri uygulanır.
🔹 Sosyal Beceri Geliştirme Programları: Çocuğun arkadaş ilişkileri ve iletişim yetenekleri desteklenir.
🔹 Aile Eğitimi: Ebeveynlere, çocuklarına nasıl daha iyi destek olabilecekleri öğretilir.
2. İlaç Tedavisi
Bazı vakalarda, DEHB semptomlarını yönetmek için ilaç tedavisi önerilebilir. Ancak, ilaç kullanımı mutlaka bir çocuk psikiyatristi tarafından belirlenmelidir.
3. Alternatif Destek Yöntemleri
🔹 Düzenli egzersiz ve fiziksel aktiviteler – Hiperaktiviteyi yönetmeye yardımcı olur.
🔹 Beslenme düzeni – Şeker ve katkı maddelerinden uzak, sağlıklı bir diyet önerilir.
🔹 Dikkat geliştirme egzersizleri – Hafıza oyunları, bulmacalar ve dikkat artırıcı aktiviteler faydalıdır.
Sonuç
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocuğun akademik başarısını ve sosyal ilişkilerini etkileyebilir. Ancak, erken tanı ve uygun destek eğitimleri ile DEHB’li bireyler, hayatlarını başarılı ve mutlu bir şekilde sürdürebilirler. Ebeveynler ve öğretmenler, sabır ve doğru yönlendirme ile çocuklarına büyük destek olabilirler.
Eğer çocuğunuzun DEHB belirtileri gösterdiğini düşünüyorsanız, bir uzmandan destek alarak değerlendirme sürecine başlamanız önemlidir. Unutmayın, doğru eğitim ve yönlendirme ile her çocuk potansiyelini en iyi şekilde ortaya koyabilir!
